Celtic Junction Arts Review

The Odyssey in Irish: The Test of the Bed

Translation by RĂ©amonn Ó CiarĂĄin

Teist na Leapa

Baineann OdaisĂ©as an comĂłrtas boghdĂłireachta a shocraigh a bhean chĂ©ile leis an 

suirĂ­och ab fhiĂșntaĂ­ a roghnĂș lena pĂłsadh. DĂ©anann sĂ© slĂ©acht ar an lucht suirĂ­ 

ansin le cuidiĂș Theileamacais, Eomaeas agus Atanae. TĂĄ lĂșchĂĄir 

ar PhĂ©analopae go bhfuil a fear cĂ©ile tagtha abhaile ach amhras uirthi ag an am 

chéanna gurb é a fear céile é.

Penelope. De Young Museum of San Francisco.
Chuir Eoraicléia ola olóige ar chraiceann Odaiséis nuair a thåinig sé 
amach ón fholcadån agus ghléas sí san éide is fearr sa teach é. 
Chuir Ataena faoi dhraíocht åilleachta ansin é a rinne fear níos airde 
agus níos neartmhara de. Bhí folt breå gruaige air anois ar 
nós blåthanna iasainte. Bhí sé mar a bheadh saothar ealaíne de 
chuid ealaĂ­ontĂłra ardoilte a d’fhĂĄg ina dhia Ă© ag lonradh Ăł bhun go 
barr le hór agus le hairgead. Shuigh sé ar an chathair os comhar a 
mhnĂĄ cĂ©ile agus dĂșirt, ‘Is aisteach an croĂ­ a thug dĂ©ithe Oilimpis 
duit a Phéanalopae, nach féidir a dhéanamh níos boige. Ní dhéanfadh
aon bhean eile a croí chomh crua agus atå do cheannsa le fåilte a 
choinneåil siar óna fear céile i ndiaidh scór bliain a scartha ag 
cogadh agus ag anró agus é i ndiaidh teacht abhaile chuig a bhaile 
dĂșchais sa deireadh. A EoraiclĂ©ia, a chroĂ­, socraigh leaba dom fĂ©in 
agus codlóidh mé liom féin mar is crua an croí atå i gcléibh mo 
mhnĂĄ cĂ©ile anseo.’

‘A fhir thrĂ©in,’ a d’fhreagair PĂ©analopae, ‘nĂ­l mĂ© brĂłdĂșil agus nĂ­ beag 
liom thĂș. NĂ­l aon iontas orm ach an oiread faoin fhear bhreĂĄ atå 
romham mar is maith is cuimhin liom an cineál fir a bhí i m’fhear 
cĂ©ile agus Ă© ag imeacht Ăł Iteaca ar long na rĂĄmhaĂ­ fada.’ Thiontaigh
sĂ­ chuig EoraiclĂ©ia: ‘TĂłg amach anseo an stoc lĂĄidir leapa a rinne
m’fhear cĂ©ile lena lĂĄmha fĂ©in. Cuir amach anseo Ă­ agus cĂłirigh le 
lomra caorach, le ruga agus le bratacha í.’
Ba ghaiste é seo don strainséir agus bhí a fhios ag Odaiséas go 
maith. ThĂĄinig corraĂ­ air agus bhĂ­ brĂ­ sna focail a dĂșirt sĂ© lena 
bhean chĂ©ile. ‘CĂ© a bheadh ĂĄbalta ĂĄr leaba a bhogadh ĂĄit ar bith 
eile? Bheadh sé sin dodhéanta ag an fhear is låidre ar dhroim an 
domhain. Ní bheadh ach dia åbalta an leaba sin a bhogadh an 
dĂłigh a bhfuil sĂ­ deartha go daingean agus go casta. TĂĄ rĂșn mĂłr ag 
an leaba chéanna. Mé féin agus níorbh é aon fhear eile a thóg an 
leaba sin. BhĂ­ crann olĂłg fad-duilleog ag fĂĄs sa chĂșirt istigh. BhĂ­ a 
stoc chomh tiubh le colĂșn agus d’fhĂĄs a chuid craobhacha go trĂ©an.
Thart ar an chrann seo a thóg mé seomra år bpósta agus chuir 
críoch leis le clocha teannta le chéile. Chuir mé díon maith suas 
agus chroch doirse teanna. Ansin ghearr mĂ© ar shiĂșl na craobhacha
duilleogacha agus bhearr an stoc ón bhonn aníos agus líomh mé 
go cĂșramach Ă© le tĂĄl lena a dhĂ©anamh chomh dĂ­reach le feag. Air 
seo, rinne mé cuaille na leaba inar chuir mé na poill go ealaíonta le
hågar. Shnoigh mé amach år leaba ansin go dtí go raibh sí réidh le 
maisiĂș le hĂłr, le hairgead agus le heabhar fosta. ShĂ­n mĂ© iallacha 
damh-sheithe a raibh dath corcra orthu trasna na leapa ansin. Liom 
fĂ©in a rinne mĂ© an obair seo. Seo na rĂșin a dhearbhaĂ­m mĂĄs Ă­ an leaba chĂ©anna 
san ĂĄit chĂ©anna Ă­, leaba ĂĄr bpĂłsta.’
BhĂ­ glĂșine PhĂ©analopae ar crith a fhad agus a bhĂ­ a fear cĂ©ile ag caint.
LeĂĄigh na focail seo a croĂ­. NĂ­ thiocfadh le fear ar bith eile na rĂșin 
seo a rå ach amhåin Odaiséas. Rith sí chuige agus í dall ag na 
deora. Rug sí greim muiníl air agus phóg a cheann arís agus arís. 
Ansin dĂșirt sĂ­, ‘NĂĄ bĂ­odh fearg ort liom, a OdaisĂ©is,’ ar sĂ­. ‘B’fhear 
tuisceanach thĂș riamh anall. Ba iad na dĂ©ithe a leag an trioblĂłid seo
uilig orainn. Ba bheag leo dlĂșthchaidreamh ĂĄr n-Ăłige thĂ­os 
anseo agus scar siad sinn óna chéile agus seo anois muid ar thairseach 
na seanaoise. Nå bíodh teann le fearg når chuir mé fearadh na 
fåilte romhat agus an då låmh sínte amach agam. Ní raibh ann ach 
an scåth dorcha buartha a bhí arm gur fealltóir cråite croí eile a bhí 
ionat tagtha anseo le mo mhealladh le bréaga. Ach ní baol dom é 
sin anois. Is tĂș m’fhear cĂ©ile agus rĂșn mo chlĂ©ibh.’
Bhí brón mór i gcroí Odaiséis agus é ag éisteacht. Chaoin sé deora 
ar cheann a mhnå. Chuir siad an fhåilte chéanna roimh a chéile 
ansin agus a chuirfeadh mairnéalaigh a ndearna Posaedón a long a 
scrios amuigh ar an fharraige mhĂłr ach ar thĂĄinig cĂșpla duine acu 
slån ó thonnta a mbåite agus a bhí anois ag snåmh i dtír, coirt an 
tsåile tiubh ar a gcoirp. Mar an gcéanna leis an fhåilte a chuir iad 
siĂșd a thĂĄinig slĂĄn Ăł dhoimhne dhorcha PhosaedĂłin roimh an trĂĄ, a 
bhí an fhåilte a chuir Péanalopae agus Odaiséas ar a chéile i ndiaidh 
na mblianta fada fanachta. Ní raibh fonn ar cheachtar acu 
scaoileadh leis an duine eile. 
Odysseus and Penelope by Francesco Primaticcio (1563)
Mar seo a bhí siad, greim docht ar a chéile ag caoineadh le håthas 
nuair a thóg Lampas agus Paetón, capaill bhreåtha Aigéine, 
méara dearga na maidine chucu ón Oirthear i ndiaidh na hoíche 
fada seo in Iteaca mar a rinne siad gan teip Ăł thĂșs ama.

The Test of the Bed – Teist na Leapa: Section here by A.T. Murray 152 to 231