Celtic Junction Arts Review
The Odyssey in Irish: The Test of the Bed
Translation by Réamonn Ó Ciaráin
Teist na Leapa
Baineann Odaiséas an comórtas boghdóireachta a shocraigh a bhean chéile leis an
suiríoch ab fhiúntaí a roghnú lena pósadh. Déanann sé sléacht ar an lucht suirí
ansin le cuidiú Theileamacais, Eomaeas agus Atanae. Tá lúcháir
ar Phéanalopae go bhfuil a fear céile tagtha abhaile ach amhras uirthi ag an am
chéanna gurb é a fear céile é.
![](https://i0.wp.com/celticjunction.org/wp-content/uploads/2020/11/penelope-1962362_1280.jpg)
Chuir Eoraicléia ola olóige ar chraiceann Odaiséis nuair a tháinig sé amach ón fholcadán agus ghléas sí san éide is fearr sa teach é. Chuir Ataena faoi dhraíocht áilleachta ansin é a rinne fear níos airde agus níos neartmhara de. Bhí folt breá gruaige air anois ar nós bláthanna iasainte. Bhí sé mar a bheadh saothar ealaíne de chuid ealaíontóra ardoilte a d’fhág ina dhia é ag lonradh ó bhun go barr le hór agus le hairgead. Shuigh sé ar an chathair os comhar a mhná céile agus dúirt, ‘Is aisteach an croí a thug déithe Oilimpis duit a Phéanalopae, nach féidir a dhéanamh níos boige. Ní dhéanfadh aon bhean eile a croí chomh crua agus atá do cheannsa le fáilte a choinneáil siar óna fear céile i ndiaidh scór bliain a scartha ag cogadh agus ag anró agus é i ndiaidh teacht abhaile chuig a bhaile dúchais sa deireadh. A Eoraicléia, a chroí, socraigh leaba dom féin agus codlóidh mé liom féin mar is crua an croí atá i gcléibh mo mhná céile anseo.’ ‘A fhir thréin,’ a d’fhreagair Péanalopae, ‘níl mé bródúil agus ní beag liom thú. Níl aon iontas orm ach an oiread faoin fhear bhreá atá romham mar is maith is cuimhin liom an cineál fir a bhí i m’fhear céile agus é ag imeacht ó Iteaca ar long na rámhaí fada.’ Thiontaigh sí chuig Eoraicléia: ‘Tóg amach anseo an stoc láidir leapa a rinne m’fhear céile lena lámha féin. Cuir amach anseo í agus cóirigh le lomra caorach, le ruga agus le bratacha í.’
![](https://i0.wp.com/celticjunction.org/wp-content/uploads/2020/11/22155355308_139ded6ecd_o.jpg)
Ba ghaiste é seo don strainséir agus bhí a fhios ag Odaiséas go maith. Tháinig corraí air agus bhí brí sna focail a dúirt sé lena bhean chéile. ‘Cé a bheadh ábalta ár leaba a bhogadh áit ar bith eile? Bheadh sé sin dodhéanta ag an fhear is láidre ar dhroim an domhain. Ní bheadh ach dia ábalta an leaba sin a bhogadh an dóigh a bhfuil sí deartha go daingean agus go casta. Tá rún mór ag an leaba chéanna. Mé féin agus níorbh é aon fhear eile a thóg an leaba sin. Bhí crann ológ fad-duilleog ag fás sa chúirt istigh. Bhí a stoc chomh tiubh le colún agus d’fhás a chuid craobhacha go tréan. Thart ar an chrann seo a thóg mé seomra ár bpósta agus chuir críoch leis le clocha teannta le chéile. Chuir mé díon maith suas agus chroch doirse teanna. Ansin ghearr mé ar shiúl na craobhacha duilleogacha agus bhearr an stoc ón bhonn aníos agus líomh mé go cúramach é le tál lena a dhéanamh chomh díreach le feag. Air seo, rinne mé cuaille na leaba inar chuir mé na poill go ealaíonta le hágar. Shnoigh mé amach ár leaba ansin go dtí go raibh sí réidh le maisiú le hór, le hairgead agus le heabhar fosta. Shín mé iallacha damh-sheithe a raibh dath corcra orthu trasna na leapa ansin. Liom féin a rinne mé an obair seo. Seo na rúin a dhearbhaím más í an leaba chéanna san áit chéanna í, leaba ár bpósta.’
Bhí glúine Phéanalopae ar crith a fhad agus a bhí a fear céile ag caint. Leáigh na focail seo a croí. Ní thiocfadh le fear ar bith eile na rúin seo a rá ach amháin Odaiséas. Rith sí chuige agus í dall ag na deora. Rug sí greim muiníl air agus phóg a cheann arís agus arís. Ansin dúirt sí, ‘Ná bíodh fearg ort liom, a Odaiséis,’ ar sí. ‘B’fhear tuisceanach thú riamh anall. Ba iad na déithe a leag an trioblóid seo uilig orainn. Ba bheag leo dlúthchaidreamh ár n-óige thíos anseo agus scar siad sinn óna chéile agus seo anois muid ar thairseach na seanaoise. Ná bíodh teann le fearg nár chuir mé fearadh na fáilte romhat agus an dá lámh sínte amach agam. Ní raibh ann ach an scáth dorcha buartha a bhí arm gur fealltóir cráite croí eile a bhí ionat tagtha anseo le mo mhealladh le bréaga. Ach ní baol dom é sin anois. Is tú m’fhear céile agus rún mo chléibh.’ Bhí brón mór i gcroí Odaiséis agus é ag éisteacht. Chaoin sé deora ar cheann a mhná. Chuir siad an fháilte chéanna roimh a chéile ansin agus a chuirfeadh mairnéalaigh a ndearna Posaedón a long a scrios amuigh ar an fharraige mhór ach ar tháinig cúpla duine acu slán ó thonnta a mbáite agus a bhí anois ag snámh i dtír, coirt an tsáile tiubh ar a gcoirp. Mar an gcéanna leis an fháilte a chuir iad siúd a tháinig slán ó dhoimhne dhorcha Phosaedóin roimh an trá, a bhí an fháilte a chuir Péanalopae agus Odaiséas ar a chéile i ndiaidh na mblianta fada fanachta. Ní raibh fonn ar cheachtar acu scaoileadh leis an duine eile.
![](https://i0.wp.com/celticjunction.org/wp-content/uploads/2020/11/1170px-Francesco_Primaticcio_002.jpg)
Mar seo a bhí siad, greim docht ar a chéile ag caoineadh le háthas nuair a thóg Lampas agus Paetón, capaill bhreátha Aigéine, méara dearga na maidine chucu ón Oirthear i ndiaidh na hoíche fada seo in Iteaca mar a rinne siad gan teip ó thús ama.
The Test of the Bed – Teist na Leapa: Section here by A.T. Murray 152 to 231